Uprawy wertykalne, czyli praktyka uprawy roślin w pionowo ustwawionych warstwach, rośnie na całym świecie – od północno-zachodniej Europy i Ameryki Północnej po Bliski Wschód i Azję – nie tylko dlatego, że wspiera szereg trendów społecznych. Na przykład, uprawy wertykalne odpowiadają na rosnący trend konsumencki dotyczący lokalnego zaopatrzenia, ponieważ te w pełni samowystarczalne, sztucznie kontrolowane środowiska nie są zależne od klimatu zewnętrznego i dlatego mogą być budowane niemal wszędzie. "Nawet w odległych lokalizacjach i środowiskach miejskich, takich jak duże miasta", mówi Tico van Leeuwen, Account Manager South-East Netherlands & Denmark i specjalista ds. upraw wertykalnych w firmie Grodan. "Umożliwia to zagwarantowanie całorocznych dostaw świeżych produktów dla lokalnych konsumentów. Co więcej, zmniejszenie "food miles" przynosi korzyści w zakresie zrównoważonego rozwoju w postaci niższej emisji gazów cieplarnianych, a także mniejszej ilości odpadów żywnościowych, ponieważ wydłuża okres przydatności do spożycia produktów".
Wertykalne uprawy są lepsze dla planety także pod innymi względami. "Farmy mogą być potencjalnie zasilane energią odnawialną generowaną na przykład przez słońce lub wiatr. A ponieważ są one zaprojektowane do produkcji tak dużej ilości produktów na stosunkowo niewielkiej powierzchni, farmy wertykalne efektywnie wykorzystują ziemię i w mniejszym stopniu zakłócają lokalną różnorodność biologiczną" – dodaje.
Wełna skalna jako podłoże uprawowe
Uprawy wertykalnym mogą być prowadzone przy użyciu różnych technik, takich jak hydroponika, akwaponika i aeroponika. "Niezależnie od stosowanej metody, chodzi o zapewnienie roślinom dokładnie tego, czego potrzebują pod względem temperatury, oświetlenia, wilgotności, CO2 i składników pokarmowych, aby zoptymalizować zdrowie i witalność upraw. Osiągnięcie właściwej równowagi składników pokarmowych wymaga odpowiedniego podłoża uprawowego", mówi Tico. Istnieje szeroki wybór podłoży uprawowych, od materiałów organicznych, takich jak kokos, konopie, bawełna i wełna, po podłoża nieorganiczne, takie jak wełna skalna. "Każdy z nich ma swoją własną charakterystykę, ale zauważyłem, że wielu operatorów farm wertykalnych – zwłaszcza nowych w branży – nie jest pewnych, czym właściwie jest wełna skalna i nie są w pełni świadomi jej zalet w uprawach wertykalnych", kontynuuje.
Precyzyjne sterowanie
Jedną z kluczowych zalet wełny skalnej jest fakt, że jest to podłoże obojętne. "Oznacza to, że ma neutralne pH i nie zawiera żadnych składników na początku – w przeciwieństwie do organicznych podłoży uprawowych, które zawsze zawierają pewien poziom naturalnych składników pokarmowych. To sprawia, że są one nieco niestabilne, a nawet najmniejsza różnica w pH lub zasoleniu może mieć znacznyy wpływ na sposób, w jaki rosną rośliny. W przeciwieństwie, w przypadku wełny skalnej zaczynasz od zera, co pozwala ci sterować równowagą składników odżywczych ze 100% precyzją i pewnością".
Kolejną zaletą jest jednorodność wełny skalnej jako wytwarzanego produktu. "W przeciwieństwie do organicznych podłoży uprawowych, wszystkie produkowane przez nas paluszki z wełny skalnej i płyty mogą być sprasowane do takiej samej gęstości. Gwarantuje to, że nasze produkty zapewniają identyczną wydajność, wspierając jednolitą uprawę i że równomiernie rozprowadzają wodę i składniki pokarmowe wokół korzeni. Ponadto wełna skalna ma niską przepuszczalność światła, dzięki czemu pomaga zapobiegać przenikaniu potencjalnie szkodliwego światła do strefy korzeniowej".
Przyczynianie się do czystego środowiska
Kolejnym istotnym czynnikiem w rolnictwie wertykalnym jest czystość – nie tylko na początku każdego cyklu uprawy, ale także przez cały jego czas trwania. "Ponieważ w rolnictwie wertykalnym nie można stosować żadnych chemicznych środków ochrony roślin, oznacza to, że jeśli zaatakuje szkodnik lub choroba, może być bardzo trudno się ich pozbyć – a żaden ogrodnik nie chce tego kłopotu" – stwierdza Tico. Rygorystyczna polityka dotycząca sprzętu ochronnego i odkażania pomaga zapobiegać przedostawaniu się szkodników i chorób z zewnątrz, ale według Tico rola podłoża uprawowego jest często niedoceniana. "Wełna skalna to obojętne podłoże wytwarzane przez stopienie skały wulkanicznej, zwanej bazaltem, w temperaturze 1600⁰C, a następnie przekształcenie jej w włókna i uformowanie w odpowiednie podłoże uprawowe. Żadne zanieczyszczenia nie przetrwają – tak czysto już być nie może! Poza tym, fakt, że podłoże jest twarde i jednorodne ułatwia czyszczenie po każdym cyklu uprawy, nie ma absolutnie żadnej szansy na przedostanie się włókien do systemu nawadniania i zanieczyszczenie go lub zatkanie".
Zrównoważony rozwój
Większość operatorów wertykalnych farm chce wykazać zaangażowanie w zrównoważony rozwój. Być może ze względu na nazwę, czasami zakłada się, że organiczne podłoże uprawowe lepiej pasuje do ich pozycji rynkowej, niż nieorganiczne. "Ale wełna skalna jest również bardzo zrównoważonym rozwiązaniem", wyjaśnia Tico. "Bazalt jest niemal niewyczerpanym zasobem naturalnym, więc pozwala uniknąć nadmiernej eksploatacji się zasobów naturalnych. Może być również produkowana stosunkowo lokalnie; na przykład w Grodan mamy fabryki w całej Europie i Ameryce Północnej, więc nie musi być transportowana przez pół świata".
Wspieranie przedsiębiorców
"Mamy ponad 50-letnie doświadczenie i od wielu lat jesteśmy dostawcą pierwszego wyboru wysokiej jakości i niezawodnych podłoży uprawowych dla sektora zaawansowanych technologicznie szklarni", wyjaśnia Tico. "Ogrodnicy zwracają się do nas ze względu na nasze solidne doradztwo techniczne i wsparcie, ale także dzięki naszej reputacji w zakresie rozwiązywania problemów. Ściśle współpracujemy z każdym klientem w celu określenia optymalnego rozwiązania w zakresie wody lub składników pokarmowych dla jego konkretnej sytuacji".
W tym sensie Grodan dobrze wpisuje się w eksperymentalną i przedsiębiorczą naturę operatorów i dostawców wertykalnych upraw "pod klucz". "Zawsze lubimy przesuwać granice i moim zdaniem nie jesteśmy jeszcze blisko osiągnięcia ograniczeń w zakresie tego, jakie rodzaje upraw mogą być opłacalne w rolnictwie wertykalnym. Na przykład, obecnie prowadzimy wiele ekscytujących prób z wykorzystaniem podłoży z wełny skalnej - w tym z truskawkami oprócz "zwykłych podejrzanych", takich jak warzywa liściowe, zioła i "mikrogreens" – a wyniki wyglądają bardzo obiecująco. Chętnie więc wykorzystamy nasze doświadczenie, aby pomóc firmom zbadać, w jaki sposób możemy wspólnie napędzać nowe innowacje w branży upraw wertykalnych", podsumowuje.
